Leon Wałęga (1859-1933) – biskup tarnowski 1901-1933


Leon Wałęga ur. 25 marca 1859 r. w Moszczenicy koło Gorlic, był synem Jana Wałęgi i Katarzyny z domu Stępień. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Moszczenicy i w Gorlicach, do gimnazjum w Tarnowie i w Jaśle, gdzie w 1878 r. zdał maturę. Studiował teologię na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, a następnie kontynuował naukę na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. Święcenia kapłańskie otrzymał w Rzymie 24 marca 1883 r. 9 lipca 1884 r. obronił doktorat.

Następnie pracował jako wikariusz w parafii św. Marcina we Lwowie. Był prefektem małego seminarium i notariuszem sądu metropolitalnego, od 1888 r. wicerektor WSD we Lwowie. Od 1889 r. wykładał kolejno katechetykę, dogmatykę, teologię i filozofię na UJK w Lwowie. W 1891 r. został docentem, w oparciu o rozprawę habilitacyjną pt.: De hominis elevatione per gratiam sanctificantem. W 1894 r. został profesorem nadzwyczajnym i egzaminatorem prosynodalnym. Od 1897 r. kanonik kapituły metropolitalnej we Lwowie i proboszcz bazyliki metropolitalnej. 

Papież Leon XIII 15 kwietnia 1901 r. prekonizował ks. Wałęgę na biskupa tarnowskiego. Sakrę biskupią przyjął 12 maja 1901 r. w katedrze tarnowskiej z rąk kard. J. Puzyny. Jako bp tarnowski zajął się kwestią zwiększenia liczby powołań kapłańskich. Założył w tym celu we własnym domu Małe Seminarium. W latach 1903 i 1904 pozyskał na cele seminaryjne pałac Kwileckich w Siedliszowicach a następnie resztówkę dworską w Błoniu koło Tarnowa. Zreformował studia w WSD, wprowadzając piąty rok. Troszczył się o diecezjan, którzy wyjeżdżali na emigrację zarobkową. W okresie jego rządów wybudowano 89 nowych kościołów w diecezji, erygował 80 nowych parafii. Był zdecydowanym przeciwnikiem ruchu ludowego, prowadzonego na terenie diecezji przez W. Witosa i J. Bojkę. Istniały koncepcje, aby pozbawić bpa urzędu. W 1913 r. z inicjatywy bpa Wałęgi zaczęło się tworzyć Stronnictwo Katolicko-Ludowe, które wydawało pismo „Lud Katolicki”. Podczas I wojny światowej bp Wałęga organizował akcje charytatywne, tworząc komitety pomocy potrzebującym. W 1928 r. zwołał I Synod Diecezji Tarnowskiej. Koronował cudowne obrazy Matki Boskiej w Tuchowie i w Zawadzie koło Dębicy. W związku z pogarszającym się stanem zdrowia, w 1928 r. złożył rezygnację z biskupstwa. Ponowił ją w 1932 r. Papież Pius XI przyjął ją 4 maja 1932 r. i mianował bpa Wałęgę administratorem diecezji tarnowskiej do czasu nominacji nowego ordynariusza. 13 marca 1933 r. papież Pius XI mianował go arcybiskupem. 

Abp Wałęga zamieszkał w Tuchowie, gdzie zmarł w klasztorze oo. Redemptorystów 22 kwietnia 1933 r. Spoczywa w Tuchowie, w grobowcu obok klasztoru.

Mieczysław Czosnyka

 Bibliografia

Opracowania:
1. Glugla P., Rola biskupa Leona Wałęgi w powstaniu kościoła Księży Misjonarzy w Tarnowie w 100-lecie konsekracji świątyni (1908-2008), „Tarnowskie Studia Teologiczne” t. 27, z. 2, Tarnów 2008. 
2. Kołodziej S., Wincenty Witos a kościół i jego hierarchia, „Rocznik Tarnowski” nr 13, Tarnów 2008.
3. Kumor B., Diecezja tarnowska, Kraków 1985.
4. Nowak A., Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej 1786-1985, t. I, Biskupi i kanonicy, Tarnów 1999.

Czasopisma:
1. Brożek G., Do szpiku kości, „Tarnowski Gość Niedzielny” 2011, nr 13.

Fotografie

1. Leon Wałęga (fot. Archiwum Diecezjalne w Tarnowie).