Jan Szczepanik (1872-1926) – wynalazca


Jan Szczepanik urodził się 13 czerwca 1872 r. w miejscowości Rudniki koło Mościsk w ówczesnej ziemi przemyskiej, jako nieślubny syn Marianny Szczepanik. Jego ojciec nie został poświadczony z imienia i nazwiska w żadnych dokumentach. Była to druga połowa XIX wieku, zatem brak ojca stanowił kwestię kontrowersyjną. Przysłowiowa „sielskość” dzieciństwa została brutalnie przerwana przez niespodziewaną i przedwczesną śmierć jego matki[1]. Przez krótki czas Jan Szczepanik przebywał u dziadków Stanisława i Katarzyny Szczepaników we wsi Zręcin nieopodal Krosna. Wkrótce jednak zamieszkał u młodszej siostry matki – Salomei, żony Wawrzyńca Gradowicza, pełniącego funkcję woźnego w starostwie powiatowym. Zaprzyjaźnił się wówczas z Franciszkiem Pikiem zwanym Mirandolą, u którego wujostwo wynajmowało mieszkanie[2].

Podczas pobytu w Krośnie Jan Szczepanik ukończył szkołę powszechną. Naukę kontynuował następnie w klasycznym Gimnazjum w Jaśle. Kolejnym miejscem edukacji przyszłego wynalazcy stał się Kraków, gdzie w 1891 r. ukończył Seminarium Nauczycielskie Męskie i uzyskał patent na nauczyciela szkoły ludowej. Wkrótce powrócił w rodzinne strony, gdzie rozpoczął praktykę nauczyciela ludowego. Nauczał początkowo w Potoku, później w Lubatówce oraz w Korczynie. Praca nauczyciela stała się dla niego pasją, której oddawał się z wielkim zaangażowaniem. Często prowadził swoje lekcje w sposób odbiegający od obowiązującego wówczas kanonu. Jak pisze A. Pragłowska, zawsze coś obliczał, notował, chodził zamyślony[3]. Na zajęciach uczył dzieci majsterkowania, budował z nimi lokomotywy, wagoniki, mosty i domy. Zdarzało się, że w trakcie lekcji wybiegał do domu i wracał niebawem z broszurami i notatkami, zagłębiał się w nich, nie interesując się wcale zajęciami. Często odwiedzał swoich uczniów w domach, gdzie znajdowały się warsztaty tkackie, dzięki czemu mógł poznać, jak trudne jest ręczne wykonywanie tkanin. Wówczas opracował rozwiązanie nowej metody produkowania tkanin wzorzystych, a w szczególności obrazów tkanych.

Światową sławę zdobył już jako 24-latek, gdy w 1896 r. opatentował swoje pierwsze wynalazki tkackie. Była to fotoelektryczna metoda tkania gobelinów oraz wielobarwnych materiałów dekoracyjnych, nazywanych „patronami” lub po prostu „szczepanikami”[4]. W tym czasie Szczepanik porzucił pracę nauczycielską na rzecz wynalazczości i przeprowadził się do Krakowa. Powstało wówczas wiele prac, wśród których największą była „Apoteoza”. Gobelin został utkany przez Szczepanika z okazji jubileuszu 50-lecia panowania cesarza Austro-Węgier, Franciszka Józefa I[5].

Tarnowski okres życia i działalności Jana Szczepanika rozpoczął się 8 listopada 1902 r. w Bazylice Katedralnej, gdzie odbył się ślub Marii Hiacynty Wandy Dzikowskiej[6], córki lekarza miejskiego Zygmunta Dzikowskiego, lat 23 oraz Jana Szczepanika, znanego wynalazcy, lat 30. Młodej parze sakramentu udzielił ks. Jan Stopczyński, kanonik ze Lwowa. Po ceremonii Szczepanikowie udali się do zakładu fotograficznego Tadeusza Mroczkowskiego, a następnie do domu weselnego, który mieścił się w wynajętym mieszkaniu Dzikowskich przy ulicy Kaczkowskiego.

Ćwierćwiecze związku Szczepanika z Tarnowem było wypełnione nieustanną pracą i ciągłymi wyjazdami do Wiednia, Berlina, Drezna i Krakowa. Jego wynalazki obejmują wiele dziedzin: tkactwo, telewizję, fotografię barwną, film dźwiękowy, film barwny, telegraf bez drutu, tkaninę kulochronną, aeronautykę, samoczynny regulator ciągów, automatyczny karabin, fotosculptor, urządzenia hamulcowe, kolejnictwo a nawet literaturę piękną[7]. Zawsze pragnął ułatwić życie i ciężką pracę ludzi, wśród których się wychował i wzrastał. Możliwość znacznego skrócenia czasu produkcji i uzyskania pięknego obrazu na gobelinie stanowiło od dawna cel producentów europejskich, toteż sfery przemysłowe całego niemal świata zainteresowały się tkackim wynalazkiem Jana Szczepanika.

W tym czasie galicyjski geniusz rozpoczął badania z dziedziny fotografii i projekcji kolorowej. Interesowało go przenoszenie i kopiowanie obrazów o naturalnych barwach. W okresie rozkwitu swego talentu wynalazczego (ok. 1899 r.) dążył do praktycznej realizacji kinematografii barwnej, czyli uzyskania małoobrazkowego filmu barwnego. Szczepanik skonstruował kamery filmowe i projektory do fotografii barwnych. Jego wynalazki z tej dziedziny: aparat fotograficzny oraz rzutnik do zdjęć naturalnych, były prezentowane na I Polskiej Wystawie Fotograficznej, odbywającej się w Krakowie w 1901 r. Na systemie, zwanym „systemem Szczepanika” (System Jan Szczepanik) z pomocą ulepszonych kamer zrealizowano kilka pionierskich krótkich filmów w barwach naturalnych. Były to naukowe filmy, z których pierwszy to rejestracja operacji chirurgicznej, przeprowadzonej w szpitalu w Langbeck-Virchov. Uwaga widzów skupiła się na realistycznym przedstawieniu wnętrza jamy brzusznej, zaś spływająca krew doprowadziła niektórych do omdlenia. Kolejne filmy zrealizowano w Alpach Szwajcarskich (nosił tytuł „Przełęcz”). Jako plener wybrano lodowiec, który kamera Szczepanika pokazała w naturalnej seledynowej barwie.

Tarnowski badacz i wynalazca jest też pionierem współczesnej telewizji. Kiedy w 1897 r. Szczepanik zgłosił w Brytyjskim Urzędzie Patentowym wniosek o udzielenie patentu na „telektroskop”, czyli „aparat do reprodukowania obrazów na odległość za pośrednictwem elektryczności”, wiadomość ta w ekspresowym tempie obiegła prasę wielu państw. Przy tym wzbudziła sporo sensacji, gdyż wówczas był to niezwykle nowatorski, wręcz futurystyczny pomysł. Telektroskop ów odpowiadał głównym założeniom i zasadom współczesnych urządzeń telewizyjnych[8]. Wśród fascynatów Szczepanika znalazł się bawiący w Europie pisarz Mark Twain, który wkrótce stał się jego przyjacielem.

Kolejny światowy sukces przyniosła Szczepanikowi tkanina kuloodporna. Był to materiał jedwabny o specjalnym splocie i grubości, który chronił przed atakami bronią palną i sieczną. Uchronił on przed zamachem króla hiszpańskiego Alfonsa XIII. Władca ocalał, gdyż królewska kareta była zabezpieczona taką tkaniną. W dowód wdzięczności J. Szczepanik został udekorowany hiszpańskim Orderem Izabeli Katolickiej. Zainteresował się tym wynalazkiem również car Rosji Mikołaj II i odznaczył wynalazcę Orderem św. Anny. Jednak, kierowany patriotyzmem, Szczepanik odmówił przyjęcia orderu[9]. Wśród wielu innych opatentowanych projektów znajdują się między innymi: kolorymetr – aparat do pomiaru barw, fotosculptor – urządzenie do kopiowania rzeźb, koloridul – automat regulujący proces spalania w paleniskach kotłowych. Dzięki pomysłowości i geniuszowi, nazwisko Jana Szczepanika zapisało się trwale na kartach prac naukowych[10].

W Tarnowie zachowały się do dzisiaj dwa domy, w których mieszkała rodzina Szczepaników. Pierwszy z nich znajduje się  przy ulicy Sowińskiego 11 (w czasach Szczepanika ul. Żabnieńska). Jest to kamienica zaprojektowana i wybudowana w 1907 r. przez Augustyna Tarkowskiego (1873-1933) na zamówienie doktora Zygmunta Dzikowskiego[11]. Tu, na poddaszu w latach 1907-14 wynalazca pracował nad metodą blaknięcia, której wynikiem jest wykonywanie fotografii i odbitek w barwach naturalnych, czyli w kolorze. W swoim laboratorium Szczepanik rozpoczął prace nad wzbogaceniem obrazu kinowego o kolor i dźwięk. Do dzisiaj zachował się na ścianie poddasza napis „Zakład Fotograficzny”. Druga kamienica, w której rezydowała rodzina Szczepaników także należała do doktora Z. Dzikowskiego. Jest to dom przy ulicy Chopina 11 (w czasach Szczepanika ul. Klikowska), powstały w 1912 r. Projektantem był Franciszek Hackbeil młodszy (1879-1921)[12].



Gmach ten jest usytuowany na rogu ulic Chopina i Grottgera. W tym budynku rodzina Szczepaników mieszkała od 1915 r. Jan Szczepanik wówczas prowadził wiele badań nad filmem kolorowym, stąd też często wyjeżdżał z Tarnowa do Wiednia, Drezna i Berlina. Do tego też domu Wanda Szczepanikowa przywiozła z Berlina konającego męża. Miało to miejsce 17 kwietnia 1926 r. Z powodu rozwijającej się choroby nowotworowej Jan Szczepanik zmarł, otoczony rodziną, 18 kwietnia 1926 r. Pogrzeb odbył się 21 kwietnia i zgromadził wielu ludzi. O śmierci polskiego Edisona informowała ówczesna prasa, między innymi tarnowski tygodnik „Praca”. Wynalazca spoczął w grobowcu rodzinnym Dzikowskich na Cmentarzu Starym w Tarnowie.

 
Po śmierci Jana Szczepanika rodzina przeniosła się do Krakowa, a następnie do Warszawy. Pamięć o wynalazcy kultywowali syn Zbigniew Szczepanik oraz przyjaciel Franciszek Ożga. Niestety, całe archiwum Szczepanika, zawierające cenne pamiątki oraz szczegółowe opisy patentów wynalazcy spłonęło w 1944 r. podczas powstania warszawskiego. Nieliczne ocalałe pamiątki po ojcu przechowała, mieszkająca po wojnie w Tarnowie, córka wynalazcy Maria Szczepanik-Zboińska (1914-2005), która przekazała je na rzecz Fundacji im. Jana Szczepanika.

Jan Szczepanik został na nowo odkryty na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. Prekursorem przywołania jego pamięci w Tarnowie był nauczyciel Mieczysław Grohman. Już w 1966 r. Miejska Rada Narodowa w Tarnowie uchwałą nr VIII/34/66 nadała jednej z ulic na osiedlu Klikowskim imię Jana Szczepanika. W tym czasie w uznaniu zasług za działania na rzecz rozwoju techniki, został patronem Technikum Łączności w Łodzi. Z kolei, w 100-lecie urodzin geniusza, w Tarnowie odbył się cykl imprez upamiętniających tę postać. Dnia 13 czerwca 1972 r., podczas uroczystości święta miasta, obchodzono w Tarnowie Dzień Jana Szczepanika. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Tarnowskiej z inicjatywy nauczyciela Mieczysława Grohmana wmurowało na budynku przy ulicy Chopina 11 pamiątkową tablicę, zaprojektowaną przez Jana Winiarskiego, rzeźbiarza, ówczesnego dyrektora Zespołu Szkół Plastycznych. M. Grohman przygotował także pozostający nadal w rękopisie album poświęcony „polskiemu Edisonowi”. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Tarnowie wydało publikację Cecylii Uszkiewicz „Jan Szczepanik” opracowaną przez Eugeniusza Kapralskiego. W Sali Lustrzanej odbył się odczyt autora biografii wynalazcy prof. Władysława Jewsiewieckiego o życiu i działalności Jana Szczepanika. Szkoła Podstawowa nr 8 w Tarnowie-Świerczkowie otrzymała imię wielkiego Polaka i tarnowianina. Na tych uroczystościach byli obecni przedstawiciele Technikum Łączności z Łodzi, któremu patronował Jan Szczepanik. W tym samym roku Technikum Włókiennicze w Krośnie również otrzymało imię wielkiego wynalazcy.

20 października 1995 r. miało miejsce wielkie wydarzenie związane z osobą Jana Szczepanika. Wówczas Zespół Szkół Odzieżowych, obecnie Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych przy ulicy Brodzińskiego 9 przyjął imię tarnowskiego wynalazcy. Społeczność szkolna objęła opieką córkę swego patrona oraz jego grób na Cmentarzu Starym. Uroczysta gala z udziałem władz miejskich oraz licznych zaproszonych gości z zagranicy oraz z Łodzi, Warszawy i Krosna odbyła się 3 listopada 1995 r. w Tarnowskim Teatrze im. L. Solskiego. Obecna była na niej córka Jana Szczepanika – Maria Zboińska.

Jan Szczepanik patronuje szkole przy ulicy Brodzińskiego już od 15 lat. Od 2003 r. Szkoła Szczepanika skupia w sobie XIV Liceum Ogólnokształcące oraz V Technikum Zawodowe. Postawa tarnowskiego wynalazcy przybliżana jest młodzieży podczas realizacji programu języka polskiego. Uczniowie piszą teksty i wiersze poświęcone pamięci patrona, przygotowują spektakle teatralne i pokazy związane z jego osobą. Jan Szczepanik fascynował się przyrodą i turystyką, stąd podążając jego śladem, organizowany jest „Rajd im. Jana Szczepanika”, „Raut Niepodległościowy Jana Szczepanika”, „Zlot Gwieździsty im. Jana Szczepanika” oraz „Turniej Piłki Ręcznej im. Jana Szczepanika”. Dzięki staraniom władz, pedagogów oraz uczniów powstał w Tarnowie pierwszy na świecie pomnik Jana Szczepanika. Autorem popiersia, którego odsłonięcie nastąpiło 18 kwietnia 2002 r., jest nauczyciel, – artysta rzeźbiarz Michał Poręba. Było to doskonałą okazją do prezentacji albumu autorstwa Anny Pragłowskiej „Zapomniany wynalazca. O Janie Szczepaniku”[13].

Od 1999 r. Izba Przemysłowo-Handlowa w Tarnowie postanowiła najlepszym menadżerom firm z regionu tarnowskiego przyznawać Nagrodę im. Jana Szczepanika. Z kolei w 2000 r. Miejska Biblioteka Publiczna opublikowała pracę: „Patroni tarnowskich ulic”, w której Maria Sąsiadowicz zaprezentowała jego postać. W 131. rocznicę urodzin Szczepanika 13 czerwca 2003 roku w tarnowskim Ratuszu odbyło się spotkanie „Powtórne narodziny Jana Szczepanika dla miasta Tarnowa”. Gośćmi honorowymi byli: wnuk wielkiego wynalazcy, znany polski architekt Jerzy Dzikowski oraz wnuczka Walerii Leniek ze Szczepaników Maria Sundin. 10 marca 2004 r. została oficjalnie zarejestrowana Fundacja im. Jana Szczepanika w Tarnowie, której głównym celem jest popularyzacja wiedzy o Patronie. W 2005 r. Anna Pragłowska opublikowała album „Wizytówki miasta Tarnowa”, gdzie wśród znanych postaci miasta znalazł się wybitny tarnowianin.

Rok 2006 został w Tarnowie ogłoszony „Rokiem Jana Szczepanika” w związku z przypadającą 80. rocznicą powstania Szkoły Szczepanika oraz 80. rocznicą śmierci jej patrona. Podczas uroczystej gali w Tarnowskim Teatrze zaprezentowano sztukę o życiu Szczepanika wzorowaną na opowiadaniu Marka Twaina: „Galicyjski Edison powtórnie w szkole” oraz odsłonięto popiersie Szczepanika na grobowcu Dzikowskich na Cmentarzu Starym. Muzeum Okręgowe wydało okolicznościowy numer „Wiadomości Tarnowskich” poświęcony w całości Janowi Szczepanikowi. W szkole zaprezentowano natomiast wystawę poświęconą historii placówki oraz pamięci patrona. Wydano także okolicznościową broszurę autorstwa Mieczysława Czosnyki „Historia pamięcią pisana”. W tym roku zainicjowano również publikację księgi zatytułowanej „Rocznik Szkoły Szczepanika”. W 2007 r., w konkursie organizowanym przez Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców przy współpracy Urzędu Miasta Tarnowa „Patron mojej szkoły patriotą – projekt życiem pisany” w kategorii szkół ponadgimnazjalnych zwyciężyła praca dotycząca postaci Jana Szczepanika. Pokłosiem  projektu jest książka „Patron szkoły – promieniowanie wartości” opublikowana w 2009 r.

W 2010 r., w wydanej z okazji jubileuszu 680. rocznicy lokacji miasta Tarnowa „Encyklopedii Tarnowa” znalazły się trzy artykuły hasłowe związane bezpośrednio z osobą polskiego Edisona: „Jan Szczepanik”, „Szlak im. Jana Szczepanika” oraz „Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych im. Jana Szczepanika”[14].

Mieczysław Czosnyka

Bibliografia

Opracowania:
1. 120 lat „Szczepanika”. Księga pamiątkowa 1888-2008, Krosno 2008.
2. Czosnyka M., Można dosięgnąć gwiazd – Jan Szczepanik, [w:] Patron szkoły – promieniowanie wartości, Tarnów 2009.
3. Czosnyka M., Jan Szczepanik Ambasadorem Tarnowa, Tarnów 2010.
4. Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010.
5. Grohman M., Jan Szczepanik, Album, lata 60. XX w., rkps.
6. Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, red. S. Lam, t. V, Warszawa 1928.
7. Jewsiewicki W., Jan Szczepanik wielki wynalazca, Warszawa 1961.
8. Jewsiewicki W., Polski Edison Jan Szczepanik, Warszawa 1972.
9. Kapralski E., Wielcy ludzie Tarnowa. Jan Szczepanik, Tarnów 1972.
10. Markiewicz M., Szczur J., Żurkiewicz W., Zręcin 1227-1945, Krosno 2002
11. Potępa S., Fiakrem po Tarnowie, Tarnów 1980.
12. Potępa S., Cmentarz Stary w Tarnowie, Tarnów 1986.
13. Pragłowska A., Zapomniany wynalazca. O Janie Szczepaniku, Tarnów 2002.
14. Sawczyk B., Sąsiadowicz M., Stańczyk E., Ocalić od zapomnienia… Patroni tarnowskich ulic, t. II, O-Ż, Tarnów 2004.

Czasopisma:
1. Czosnyka M., Patronowie Szkoły Szczepanika, „Rocznik Szkoły Szczepanika”, Tarnów 2008.
2. Kamiński R., Jan Szczepanik – polski Edison, „Naokoło Świata” 1927, nr 38.
3. Pilecki J., Franciszek Mirandola i Jan Szczepanik. Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej, seria D, z. 4, Warszawa 1963.
4. Pragłowska A., Jan Szczepanik – polski Edison, „Mówią Wieki” 2006, nr 6.
5. Pragłowska A., Jan Szczepanik – nasz Patron, „Rocznik Szkoły Szczepanika”, Tarnów 2007.

Fotografie

2. Kamienica – ul. Sowińskiego 11 (fot. Jarosław Zbrożek).
3. Kamienica – ul. Chopina 11 (fot. Jarosław Zbrożek).
4. Grobowiec Rodziny Dzikowskich na Starym Cmentarzu w Tarnowie (fot. Jarosław Zbrożek).
                                      
[1] W monografii M. Markiewicza, J. Szczura, W. Żurkiewicza, Zręcin 1227-1945, Krosno 2002 podano informację, że Marianna Szczepanik nie zmarła lecz wyszła za mąż, pozostawiając Jana Szczepanika pod opieką swojej siostry Salomei Gradowiczowej.
[2] Zob.: W.. Jewsiewicki, Jan Szczepanik wielki wynalazca, Warszawa 1961, s. 11-19, A. Pragłowska, Zapomniany wynalazca. O Janie Szczepaniku, Tarnów 2002.
[3] A. Pragłowska, Jan Szczepanik – nasz Patron, „Rocznik Szkoły Szczepanika” 2007, nr 2, s. [4] Taż, Jan Szczepanik – polski Edison, „Mówią Wieki” 2006, nr 6, s.26.
[5] Jeden z egzemplarzy, będący w posiadaniu Jana Szczepanika, żona Wanda złożyła w darze Miejskiej Radzie Narodowej w Tarnowie i można go do dziś podziwiać w Muzeum Okręgowym w Tarnowie. Zob. M. Czosnyka, Można dosięgnąć gwiazd. Jan Szczepanik, [w:] Patron szkoły – promieniowanie wartości, red. D. Ciszek i In., Tarnów 2009, s. 113.
[6] Podczas życia żona Szczepanika używała tylko imienia Wanda.
[7] A. Pragłowska, Zapomniany wynalazca. O Janie Szczepaniku, Tarnów 2002, s. 80. Kolejnictwo to następna dziedzina, której poświęcał swój czas Jan Szczepanik. Niedawno R. Kola odkrył, Szczepanik uzyskał patent na „Tor z szynami rozstawionymi wzajemnie naprzemiennie” o numerze 96276, którego udzielił mu Cesarski Urząd Patentowy Rzeszy Niemieckiej dnia 14 maja 1897 r. Jan Szczepanik, obserwując w połowie lat 80 XIX wieku budowę linii kolejowej przez miasto Krosno doszedł do wniosku, że wykorzystując w praktyce jedną z podstawowych zasad mechaniki, można zyskać spore oszczędności materiałowe przy budowie torów. Zob. szerzej: Nieznany wynalazek tarnowskiego Edisona, „Dziennik Polski” z dn. 24 maja 2010 r.
[8] To głównie dzięki wynalazkom z tej dziedziny amerykański historyk telewizji A. Abramson, w wydanej w 1955 r. książce Electronic Motion Pictures – A History of The Television Camera wymienia Szczepanika na czołowym miejscu wśród XIX-wiecznych wynalazców telewizji.
[9] Obecnie wśród badaczy istnieje spór, czy pierwszym wynalazcą takiej tkaniny nie był polski emigrant w USA, zakonnik ze Zgromadzenia Zmartwychwstańców, Kazimierz Żegleń. Wspólnie z Szczepanikiem prezentowali swoje wynalazki na wystawie we Lwowie. Znawca Polonii amerykańskiej W. Kruszka pisze: Nie brak więc wynalazków polskich w Ameryce. […] Ale najsławniejszym wynalazkiem jest ów kuloochronny pancerz brata Kazimierza Żeglenia, Zmartwywstańca z Chicago, IL, stojacy w pewnych stosunkach z wiedeńską spółka Jana Szczepanika. Brat Żagleń wysłał w roku 1902 na wystawę wynalazków do Lwowa kilkanaście okazów swego wynalazku. W. Kruszka, Historya Polska w Ameryce. Początek, wzrost i rozwój dziejowy osad polskich w Północnej Ameryce (w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie), t. 3, Milwakuee, Wis 1905, s. 35. Por. S. Łotysz, Mnich wynalazca, „Polonia” 2007, vol. 13 nr 1-2, s. 68-71, S. Łotysz, Historia sporu o pewien wynalazek: Jan Szczepanik, Kazimierz Żegleń i kamizelka kuloodporna, „Analecta” 2009, z. 1-2, s. 349-356.
[10] Co ciekawe jednak, Szczepanik przez całe życie borykał się trudnościami finansowymi.
[11] Budynek jest utrzymany w stylu eklektycznym z elementami secesji, całość ozdabia strzelista wieżyczka. Ściany są licowane glazurowaną cegłą. Attyka zwieńczona postacią kobiecą, miała to być podobizna żony Jana Szczepanika – Wandy. Warto dodać, że budynek posiada secesyjne zdobienia oraz kolumnadę ganków. Por. M. Czosnyka, Jan Szczepanik Ambasadorem Tarnowa, Tarnów 2010, s. 7.
[12] Pierwszy odrzucony przez Dzikowskiego projekt kamienicy powstał w październiku 1912 r. Miała ona przypominać dworzec kolejowy. W listopadzie 1912 r. Hackbeil przygotował nowy projekt, który został przyjęty do realizacji 4 lipca 1913 r. Jest to budynek łączący secesję z eklektyzmem. Budowla zachwyca wielkością, doskonale dobranymi proporcjami, geometrycznymi podziałami, wykuszami, oryginalną attyką. Całość wieńczy narożna półwieża, zakończona ślepą balustradą, ozdobiona tralkami i wysmukłą banią z lukarnami. Oryginalne jest również połączenie czerwonej cegły z tynkowanymi lizenami. Ścięty dach ma charakter francuski, por. M. Czosnyka, Jan Szczepanik Ambasadorem Tarnowa, Tarnów 2010, s. 8.
[13] M. Czosnyka, Można dosięgnąć gwiazd. Jan Szczepanik, [w:] Patron szkoły – promieniowanie wartości, Tarnów 2009, s. 115-116.
[14] M. Czosnyka, Szczepanik Jan [w:] Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010, s. 422, M. Gasiciel, Szlak Jana Szczepanika, [w:] Encyklopedia Tarnowa, s. 433, M. Czosnyka, Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych im. Jana Szczepanika, [w:] Encyklopedia Tarnowa, Tarnów 2010, s. 524.