Tadeusz Zwisłocki (1889-1929) – dyrektor PFZA (1927-1929)


Tadeusz Zwisłocki urodził się 15 maja 1889 r. w Czerniowcach. Po skończeniu studiów i uzyskaniu stopnia doktora, na Wydziale Chemicznym Uniwersytetu Lwowskiego objął asystenturę w Katedrze Chemii Lekarskiej. W 1914 r. rozpoczął działalność w Związku Walki Czynnej oraz w Związku Strzeleckim. Był aktywnym działaczem wśród niepodległościowej inteligencji lwowskiej.

W 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich, gdzie jako artylerzysta walczył w szeregach II, a następnie I Brygady. Po tzw. ,,kryzysie przysięgowym'', Zwisłocki w stopniu podporucznika został zwolniony z legionów i karnie przeniesiony do armii austriackiej. Nie długo po tym udało mu się uzyskać zwolnienie ze służby i wstąpić w szeregi Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). W tejże organizacji współpracował z pułkownikiem Edwardem Rydzem-Śmigłym.

W maju 1918 r. Zwisłocki rozpoczął misję wojskowo-polityczną na Ukrainie i w Rosji. Po skutecznym zrealizowaniu zadania wraz z gen. Hallerem przez Murmańsk udał się do Francji, będąc łącznikiem z POW w komendzie tworzącej się tam ochotniczej Armii Polskiej. Do Polski powrócił w 1919 r. skąd udał się na kolejną misję wojskową tym razem na Węgry. Po powrocie do kraju odbył kurs dla oficerów Sztabu Generalnego. Ostatnim jego przydziałem w Wojsku Polskim było stanowisko szefa Wydziału Przemysłu Wojennego w Ministerstwie Spraw Wojskowych. W 1921 r. odszedł do rezerwy w stopniu majora.

Tadeusz Zwisłocki po zakończeniu kariery wojskowej związał się z nauką i przemysłem chemicznym. Początkowo pracował w lwowskiej spółce „Metan”, później w Chemicznym Instytucie Badawczym. Od lipca 1922 r. wraz z Ignacym Mościckim organizował produkcję w Państwowej Fabryce Związków Azotowych w Chorzowie. W latach 1925-27 był dyrektorem fabryki „Azot” w Jaworznie, gdzie udzielał się w tamtejszych organizacjach kombatanckich.

Po podjęciu przez rząd decyzji o budowie Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Tarnowie Zwisłocki kierował zespołem inżynierów opracowujących jej schemat technologiczny, a w marcu 1927 r. został powołany na stanowisko jej naczelnego dyrektora. W dniu 10 listopada 1928 r. wraz z 28 innymi pracownikami biura budowy przeniósł się do Tarnowa.

Tadeusz Zwisłocki nie zdążył oficjalnie zakończyć budowy Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Tarnowie. Zmarł nagle 15 lutego 1929 r. w Krakowie. Pochowany został w rodzinnym grobowcu Mościckich na Starych Powązkach w Warszawie. W pogrzebie uczestniczyło wiele znakomitych osobistości m.in. prezydent RP Ignacy Mościcki z małżonką, Aleksandra Piłsudska (żona Marszałka), premier Kazimierz Bartel. Wśród żegnających były również delegacje załóg pracowniczych z Tarnowa i Chorzowa.

Tadeusz Zwisłocki był odznaczony: Virtuti Militari, Polonia Restituta, Krzyżem Walecznych, Orderem Odrodzenia Polski, Krzyżem za Wierną Służbę. Pozostawił po sobie pamiętniki z czasów legionowych napisane dla Muzeum Wojskowego w Warszawie.

Z małżeństwa z Heleną Mościcką (córką prezydenta Mościckiego) zawartego 12 grudnia 1919 r. miał syna Józefa (ur. w 1922 r.).

Jarosław Zbrożek

Bibliografia

Opracowania:
1. Jarosz J., Zwisłocki Tadeusz, [w:] Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010.

Strony internetowe:
1. Nytko A., Tadeusz Zwisłocki. [Online].
Protokół dostępu: http://www.zsliz1.tarnow.pl/oszkole/patron/?id=patron. [24.06.2014].

Fotografie

1. Tadeusz Zwisłocki – Archiwum Grupy Azoty S.A.