Jan Witold Rogoyski (1841-1916) – burmistrz miasta Tarnowa 1884-1906


Jan Witold Rogoyski herbu Brochwicz urodził się 3 czerwca 1841 r. w Lubli (obecnie woj. podkarpackie) jako syn Jędrzeja i Aleksandry z Niesiołowskich. Był jedynakiem. Pierwszym etapem jego edukacji była nauka domowa. Następnie w latach 1849-51 uczęszczał do tarnowskiego gimnazjum, a w latach 1851-52 uczył się we Lwowie. W grudniu 1852 r., zgodnie z wolą ojca, rozpoczął naukę w Cesarskiej Akademii Wojennej w Hainburgu koło Preszburga (Bratysławy), a następnie uczył się w szkole kadetów w Łobzowie pod Krakowem. W 1859 r. Rogoyski otrzymał stopień porucznika inżynierii wojskowej i przydział do pułku stacjonującego na Węgrzech.

W 1862 r. po śmierci ojca zrezygnował z kariery wojskowej i rozpoczął gospodarowanie w rodzinnym majątku. Po wybuchu Powstania Styczniowego wstąpił do „batalionu galicyjskiego”, który był dowodzony przez majora Andrzeja Łopackiego, a Rogoyski dowodził tam l kompanią piechoty. W kwietniu 1863 r. „Batalion galicyjski” połączył się z oddziałem powstańczym „partia” zwanym „partią Czachowskiego” od imienia jego dowódcy pułkownika Dionizego Czachowskiego. Rogoyski brał udział w walkach m.in. pod Slefankowem, Michałowem, Borią. Jeziorkiem, Rzeczniawem. W maju 1863 r. został awansowany do stopnia majora. Gdy major Łapacki został ranny, Rogoyski został dowódcą „Batalionu Galicyjskiego”. Po bitwie pod Ratajami w czerwcu 1863 r. „partia Czachowskiego” rozproszyła się, a Czachowski wraz z Rogoyskim przedostali się do Krakowa z zamiarem zorganizowania tam nowych oddziałów. Jednak z powodu złego stanu zdrowia Rogoyski nie uczestniczył już w żadnych walkach. Powrócił do swojego majątku i na nim gospodarował.

W 1875 r. Rogoyski sprzedał swój majątek ziemski i przeniósł się do Tarnowa. W Tarnowie kupił na przedmieściu niewielką posiadłość (w okolicach dzisiejszego „Domu Studenta” na ul. Słowackiego). Duży wpływ na jego dalsze życie wywarła pozytywistyczna myśl ekonomiczna. Rogoyski postanowił idee pozytywistyczne wcielić w życie.

W grudniu 1877 r. został wybrany radnym miasta Tarnowa.  W wyborach w 1881 r. i w 1884 r. również uzyskał mandat radnego. 5 lutego 1884 r. został wybrany przez radnych na Burmistrza miasta Tarnowa, poparło go 24 z 33 radnych. Jego zastępcą został Maksymilian Grabowski. Jednym z priorytetowych działań Rogoyskiego było zrównoważenie budżetu miejskiego, drastycznie ograniczył wydatki miejskie. W 1887 r. udało się zrównoważyć budżet. Podczas pierwszej kadencji Rogoyskiego na stanowisku burmistrza Tarnowa, nastąpiło ożywienie gospodarcze oraz początek największego „ruchu budowlanego” w mieście. Warto tu dodać, że od marca 1884 r. nowym budowniczym miejskim został Szczęsny Zaremba. Do najważniejszych ówczesnych inwestycji miejskich należały: rozbudowa i remont szpitala, wybudowanie studni na Burku, naprawa attyki Ratusza, przebudowa koszar, rozbudowa i remont szpitala, zakup posiadłości w skład której wchodził budynek oraz obszerna działka na ul. Wałowej i zaadaptowanie jej na potrzeby różnych instytucji miejskich (policji, kasy miejskiej, budownictwa miejskiego, koszar straży pożarnej). Burmistrz Rogoyski zreorganizował służby zapewniające bezpieczeństwo w mieście – stróżów miejskich zastąpiono policjantami. Dzięki m.in. ówczesnemu burmistrzowi Tarnów pozostał stolicą diecezji. To on stał na czele delegacji do cesarza Franciszka Józefa I proszącej o utrzymanie diecezji tarnowskiej, która miała być zlikwidowana. We wrześniu 1886 r. burmistrz Rogoyski gościł przejeżdżającego przez Tarnów cesarza Franciszka Józefa I, natomiast rok później w do Tarnowa przybył z wizytą następca tronu arcyksiążę Rudolf.

W 1887 r. Rogoyski został wybrany posłem na Sejm Krajowy. Funkcję posła pełnił do 1895 r. W kolejnych wyborach samorządowych oraz w następnych w 1900 r. ponownie został burmistrzem. Okres ten przyniósł następne inwestycje: remont Ratusza oraz Katedry, wybudowano koszary dla pułku ułanów oraz wiele szkół i innych budynków użyteczności publicznej. Inwestowano także w infrastrukturę miejską. Wiele tarnowskich ulic w tamtym okresie zostało poszerzonych oraz nowo wytyczonych poprzez wykup działek na ten cel. Warto też dodać, że w 1900 r. wybrukowano ulicę Krakowską oraz część ulicy Wałowej. W 1904 r. kupiono od Pawła Kapłona duży plac na Grabówce, który stał się popularnym placem targowym w Tarnowie zwanym „kapłonówką”.

18 kwietnia 1895 r. Rogoyski otrzymał z rąk starosty tarnowskiego Płazińskiego order Franciszka Józefa za zasługi położone nad rozwojem miasta Tarnowa. Rogoyski po udekorowaniu orderem i przemowie starosty odpowiedział „że zaszczyt jemu przyznany nie swojej osobie, ale swojemu urzędowi przypisuje, w odznaczeniu więc jego, odszczególnienia miasta całego i rady upatrywać należy”.

W 1906 r. Rogoyski ponownie został wybrany burmistrzem, jednak w grudniu tegoż roku ogłosił, iż z dniem 31 grudnia 1906 r. złoży swój urząd, co też się stało. Oficjalnym powodem rezygnacji był zły stan zdrowia natomiast faktycznym konflikt z grupą radnych. W dowód uznania rada przyznała ustępującemu burmistrzowi dożywotnią rentę oraz zdecydowała nazwać dotychczasową ulicę Czarna Droga - Witolda Rogoyskiego.

 Po rezygnacji na krótko został dyrektorem Miejskiej Kasy Oszczędności w Tarnowie. Zmarł w Tarnowie 28 lutego 1916 r., został pochowany na Cmentarzu Starym.

Rogoyski sprawował urząd burmistrza najdłużej, bo przez 23 lata. Jego dorobek na tym stanowisku był imponujący. Najtrafniej opisuje go ówczesna prasa: „…drewnianą tę budę dawniejszą (miasto Tarnów) otoczyło robactwo w postaci rozlicznych, samolubnych i skorumpowanych stronnictw; brud, niechlujstwo i nieład pochłaniał ją i groził jej zatopieniem, a jednak ów cichy i wytrwały pracownik – któremu krótkowidztwo niektórych osób brak energii zarzucało – doprowadził miasto do dzisiejszego stanu. Powstały za jego rządów nowe szkoły, budynki wojskowe, nowe ulice i dzielnice całe. Za jego też rządów miasto przybrało wygląd przyzwoity, czysty i oświetlony – europejski. Wszędzie był, we wszystko wglądał, choć sam usuwał się z pierwszego planu i nie imponował sobą. Do celu zdążał wytrwale omijając przezornie przeszkody…”

Jan Witold Rogoyski był dwukrotnie żonaty. W roku 1886 ożenił się ze Stefanią (zm. 1874 r.) także z domu Rogoyska z Kątów koło Czchowa. Z którą miał synów Stefana (ur. 1867 r.), i Zdzisława (ur. 1872 r.) oraz córkę Janinę (ur. 1868 r.). W 1875 r. ożenił się powtórnie z rodzoną siostrą pierwszej żony – Michaliną, z którą miał syna Tadeusza (ur. 1876 r.)

Jarosław Zbrożek

Bibliografia

Opracowania:
1. Leniek J., Herzig F., Leśniak F., Dzieje Miasta Tarnowa, Tarnów 1911.
2. Potępa S., Złota era Tarnowa, Tarnów 1998.

Czasopisma:
1. „Pogoń” 1895, nr 16.
2. „Pogoń” 1906, nr 50.

Strony internetowe:
1. Witold Rogoyski, Tarnowskie Centrum Informacji [Online].
Protokół dostępu: http://www.it.tarnow.pl/index.php/pol/Atrakcje/TARNOW/Ciekawostki/Burmistrzowie-Tarnowa/Witold-Rogoyski. [24.11.2014].

Fotografie

1. Jan Witold Rogoyski – (Leniek J., Herzig F., Leśniak F., Dzieje Miasta Tarnowa, Tarnów 1911).