Plac Kazimierza Wielkiego

Plac Kazimierza Wielkiego wytyczony został podczas lokacji miasta w 1330 r. Znajduje się po zachodniej stronie Rynku i łączy się z nim od północy ul. Katedralną, a od południa ul. Krótką. Kształt placu zbliżony jest do trójkąta. Najprawdopodobniej kształt ten wynika z adaptacji układu przedkolacyjnego. Plac miał spełniać funkcję dodatkowego obok Rynku placu handlowego.

Pierwotna zabudowa placu Kazimierza Wielkiego była drewniana. Podczas przeprowadzonych prac archeologicznych w 2018 r. odkryto m. in. pozostałości średniowiecznej studni, warsztatu kowalskiego i kramów kupieckich. W 1735  w wyniku pożaru uległa zniszczeniu prawie cała jego zabudowa. W XVIII wieku w tym obszarze ówczesnego miasta przewarzała luźna zabudowa drewniana. Sytuacja zmieniła się pod koniec XVIII wieku kiedy to wyburzono  Bramę Krakowską (w owym czasie rozpoczęto wyburzanie murów okalających miasto) przy zachodniej pierzei placu powstał pałac Kamieniobrodzkich.

Współczesna zwarta zabudowa placu ukształtowała się w XIX wieku i na początku XX wieku. Najciekawsze budynki pod względem architektonicznym to:

• kamienica pod nr 2 byłego burmistrza Tarnowa Tadeusza Tertila zbudowana w latach 1912-13 wg projektu Franciszka Mączyńskiego w stylu późnego historyzmu tworząca z kamienicą nr 4 w Rynku pasaż handlowy,
• kamienica pod nr 4 przebudowana w drugiej połowie XIX wieku wg projektu Karola Polityńskiego (prawdopodobnie) w stylu neorenesansowym, pierwotnie 1-piętrowa (2 piętro nadbudowane w okresie międzywojennym),
• kamienica pod nr 5 zbudowana pod koniec XVIII wieku jako monumentalny pałac rodziny Kamieniobrodzkich o trzech kondygnacjach przebudowany w II połowie XIX wieku na kamienicę czynszową wg projektu Józefa Szebesty.
  

Plac Kazimierza Wielkiego na planie z 1848 r. nosił nazwę „Griesler Platz” co tłumaczy się jako plac Krupny lub Krupniczy. W 1869 r. nadano mu obecną nazwę dla uczczenia przeniesienia prochów króla Kazimierza Wielkiego do odnowionego grobowca na Wawelu.

26 listopada 1900 r. na środku placu dokonano odsłonięcia pomnika Adama Mickiewicza projektu Tadeusza Błotnickiego z Krakowa. 

W latach 2018-2019 miał miejsce remont placu. Wymieniono nawierzchnię, odświeżono pomnik Mickiewicza, dokonano nasadzeń drzew i bylin oraz zainstalowano wokół pomnika ławki.

Jarosław Zbrożek

 Bibliografia

Opracowania:
1. Moskal K., Kazimierza Wielkiego Plac [w:] Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010.
2. Potępa, S., Złota era Tarnowa, Tarnów 2008.

Strony internetowe:
1. tarnów nasze miasto, Tarnów. Archeolodzy zdali plac Kazimierza Wielkiego budowlańcom [Online].
Protokół dostępu: https://tarnow.naszemiasto.pl/tarnow-archeolodzy-zdali-plac-kazimierza-wielkiego/ar/c4-4860258 [1.10.2020 r.].

Fotografie

1. Plac Kazimierza Wielkiego – zbiór (fot. Jarosław Zbrożek).