Kapliczka św. Walentego

Przydrożna Kapliczka św. Walentego to niewielki obiekt o charakterze kultowym wzniesiony w celach obrzędowych. Usytuowana została na skrzyżowaniu ulicy Tuchowskiej z aleją S. Ziai, nie opodal torów kolejowych. Kapliczkę zbudował pod koniec XVIII w. prawdopodobnie niejaki Franciszek von Grottger [Franz Xavier von Grottger] – nie jest to jednak pewne – tarnowski geometra i inżynier obwodowy, dziadek znakomitego polskiego malarza i rysownika doby późnego romantyzmu Artura Grottgera.

Przypisane autorstwo pojawia się ze względu na dwa fakty. Po pierwsze budowla powstała w czasie jego pobytu w Tarnowie. Po drugie posiada analogie z sąsiadującym z nią, a budowanym po 1800 r., murem Cmentarza Starego, którego Franciszek von Grottger jest już bez wątpienia kosztorysantem i projektantem.

Bogato rozczłonkowana, o ściętych narożnikach Kapliczka jest murowana, tynkowana i kryta wygiętym daszkiem z dachówki, co nadaje mu pewną dozę malowniczości. Ta niewielka budowla jest dość wysoka oraz ma bardzo elegancką formę. Jak podaje Krzysztof Moskal, Kapliczkę wzniesiono w stylu późnego baroku. Kształtem przypomina koszowo zamkniętą niszę ujętą przez dwie pary skośnie ustawionych gładkich pilastrów toskańskich, kanelurowanych, wspierających faliście wygięty gzyms. W zamkniętej spłaszczonym łukiem niszy Kapliczki znajduje się późnobarokowa rzeźba św. Walentego. Postać świętego wyrzeźbiona została w wapieniu pińczowskim. Zaś na jej cokole znajduje się data 1798, interpretowana jako rok budowy Kapliczki. Przydrożna budowla sakralna jest pewnego rodzaju fenomenem w Tarnowie, ponieważ św. Walenty nie był zbyt popularny, o czym świadczy skromna liczba kościołów pod jego wezwaniem, a także owych przydrożnych kapliczek na terenie całej Polski.

Święty Walenty żył w III wieku n.e. w cesarstwie rzymskim i był biskupem, który wbrew woli cesarza udzielał młodym legionistom ślubów. Jako świętego zakochanych znamy go od niedawna, zwłaszcza że jest on też patronem ludzi cierpiących na epilepsję i choroby nerwowe. Aczkolwiek obyczaj obchodzenia dnia św. Walentego datuje się przynajmniej od 1476 r., jak podaje Władysław Kopaliński, ale najlepiej przyjął się w krajach anglosaskich.

Kapliczka zachowała swój kształt w niezmienionej formie do dzisiaj. Gruntowny remont przeprowadzono w 2009 r. staraniem Urzędu Miasta Tarnowa, przy wsparciu Urzędu Marszałkowskiego. Renowacja polegała na konserwacji rzeźby, rekonstrukcji tynków i gzymsów, konserwacji balustrady, fundamentu kamiennego, wykonaniu izolacji i oświetlenia oraz naprawieniu zadaszenia.

Małgorzata Budzik

Bibliografia

Opracowania:
1. Bukowski T., Kapliczki i figury przydrożne, [w:] Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010.
2. Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2006.

Strony internetowe:
1. Kapliczka św. Walentego jak nowa, Tarnów. Oficjalny portal miasta Tarnowa. [Online].
Protokół dostępu: http://www.tarnow.pl/...sw.-Walentego-jak-nowa. [17 marca 2011 r.].
2. Kapliczka św. Walentego przy ul. Tuchowskiej, Tarnów. Oficjalny portal miasta Tarnowa [Online].
Protokół dostępu: http://www.tarnow.pl/...sw.-Walentego-przy-ul.-Tuchowskiej. [17 marca 2011 r.].

Fotografie

1. Kapliczka św. Walentego – zbiór (fot. Jarosław Zbrożek).