Franciszek Lisowski (1876-1939) – biskup tarnowski 1933-1939


Franciszek Lisowski ur. 1 października 1876 r. w Cieszanowie, był synem Józefa Lisowskiego i Anny z Szabatowskich. Szkołę powszechną ukończył w Cieszanowie, zaś gimnazjum w Jarosławiu. Studia teologiczne rozpoczął we Lwowie, zaś kontynuował je na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. Święcenia kapłańskie otrzymał w Rzymie 19 sierpnia 1900 r. 15 maja 1902 r. obronił doktorat z teologii i filozofii.

Od 1902 r. był wikariuszem w Złoczowie, potem w 1903 r. w katedrze we Lwowie, w 1905 r. w Brodach i od 1909 r. ponownie we Lwowie. W latach 1911-1912 przebywał w Niemczech. W 1911 r. nostryfikował swój doktorat na UJK we Lwowie, zaś od 1912 r. wykładał dogmatykę na Wydziale Teologicznym. W 1913 r. habilitował się na podstawie pracy pt. Słowa ustanowienia Najświętszego Sakramentu a Epikleza, Studium dogmatyczno-historyczne. Od 1913 r. był profesorem nadzwyczajnym, od 1916 r. profesorem zwyczajnym UJK. W latach 1917-1919 dziekan, 1919-1921 prodziekan Wydziału Teologicznego UJK. Ponadto w latach 1913-1920 r. prefektem WSD we Lwowie, 1920-1923 r. wicerektor, zaś w latach 1923-1933 r. rektor. Był ponadto wizytatorem nauki religii w szkołach powszechnych. 20 lipca 1928 r. papież Pius XI mianował ks. Lisowskiego lwowskim biskupem pomocniczym. Sakrę biskupią przyjął 7 października 1928 r. z rąk abpa B. Twardowskiego we Lwowie. Był. wikariuszem generalnym, kanonikiem gremialnym metropolitalnej kapituły lwowskiej.

27 stycznia 1933 r. papież Pius XI mianował go biskupem tarnowskim. Ingres do tarnowskiej katedry odbył się 25 maja 1933 r. Bp Lisowski zorganizował w diecezji 1900-letni jubileusz odkupienia, 900-lecia urodzin św. Stanisława w Szczepanowie i urządził w Tarnowie Diecezjalny Kongres Eucharystyczny, erygował Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej. Od 1933 r. zaczęły wychodzić w Tarnowie pisma „Posłaniec Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej” i „Nasza Sprawa, dwutygodnik katolicki diecezji tarnowskiej”. Pragnął kanonizować bł. Kingę. Dokonał koronacji obrazu Matki Boskiej Bocheńskiej i MB Odporyszowskiej. W 1937 r. utworzył Instytut Wyższej Kultury Religijnej i Diecezjalny Związek Caritas, w 1938 r. założył Katolicki Uniwersytet Ludowy w Krzyżanowicach koło Bochni, powołał Sekretariat Chrześcijańskich Związków Zawodowych i utworzył fundusz zasiłkowy księży diecezji tarnowskiej. Dbał o ludność Łemkowską, organizował pomoc dla powodzian z roku 1934. 

Zmarł nagle 3 czerwca 1939 r. w Tarnowie, spoczywa na Cmentarzu Nowym w Tarnowie-Krzyżu.

Mieczysław Czosnyka

Bibliografia:

Opracowania:
1. Kumor B., Diecezja tarnowska, Kraków 1985.
2. Nowak A., Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej 1786-1985, t. I, Biskupi i kanonicy, Tarnów 1999.

Czasopisma:
1. Brożek G., Bp Lisowski padł, „Tarnowski Gość Niedzielny” 2011, nr 14.

Fotografie

1. Franciszek Lisowski (fot. Archiwum Diecezjalne w Tarnowie).