Popiersia Eugeniusza Kwiatkowskiego i Ignacego Mościckiego

Uznając wkład intelektualny i osobiste zaangażowanie w budowę, a następnie gospodarczą ewolucję mościckiej Państwowej Fabryki Związków Azotowych, stanowiącej podwaliny pod dzisiejsze Azoty Tarnów, zarząd spółki postanowił ufundować popiersia Ignacego Mościckiego i Eugeniusza Kwiatkowskiego, które usytuowane zostały na terenie parku, otaczającego Willę Kwiatkowskiego – siedzibę pierwszych dyrektorów PFZA, a obecnie zarządu firmy.

12 marca 1927 r. rząd II Rzeczpospolitej Polskiej z inicjatywy prezydenta Ignacego Mościckiego podjął historyczną decyzję o budowie w Mościcach pod Tarnowem Państwowej Fabryki Związków Azotowych – jednej z największych inwestycji przemysłowych międzywojennej Polski.

Dziś, po ponad ośmiu dekadach istnienia, ich kontynuator – Azoty Tarnów, to dynamicznie rozwijające się przedsiębiorstwo, tworzące wraz z podmiotami zależnymi największą grupę chemiczną w Polsce. Sukces ten był możliwy m.in. dzięki strategicznym dla firmy decyzjom i wieloletniemu efektywnemu zarządzaniu kapitałem ludzkim, rzeczowym oraz posiadanymi kompetencjami. W swojej historii spółka niejednokrotnie miała możliwość funkcjonować pod dyrekcją wybitnych osobowości świata nauki m.in. Eugeniusza Kwiatkowskiego, który w latach 30. ubiegłego stulecia nie tylko wyprowadził fabrykę z kryzysu, ale także skutecznie zadbał o jej techniczny, produktowy i handlowy rozwój.

Popiersia architektów polskiego międzywojennego przemysłu mają ok. 68 cm wysokości. Statuy zostały wykonane w brązie i ulokowane na liczących ok. 160 cm monolitach z piaskowca. Jako ich lokalizację wybrano park okalający Willę Kwiatkowskiego – jedną z najpiękniejszych pałaców miasta Tarnowa.

Popiersie Eugeniusza Kwiatkowskiego znajduje się także wewnątrz willi. W hallu rezydencji, w której w latach 1931-1935 mieszkał dyrektor Kwiatkowski, umieszczono prawie 160 cm marmurowy postument, na którym postawiono z popiersie jednego z najbardziej zasłużonych polityków doby międzywojnia. Popiersie, którego wysokość wynosi ok. 60 cm, wykonane zostało z brązu.

– Jestem też bardzo wdzięczna za to, że jest takie miejsce, następne miejsce po Gdyni i Stalowej Woli, gdzie pamięć o moim dziadku jest żywa – powiedziała Julita Maciejewicz-Ryś, wnuczka Eugeniusza Kwiatkowskiego. Autorem projektu i wykonawcą popiersi jest artysta rzeźbiarz prof. Stanisław Szwechowicz.

Ignacy Mościcki (ur. 1 grudnia 1867, zm. 2 października 1946) – naukowiec, wynalazca, polityk, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. W latach 1897-1901 asystent prof. Józefa Wierusz-Kowalskiego, następnie kierownik techniczny w Société de l'Acide Nitrique. Twórca wykorzystywanej na szeroką skalę metody wiązania azotu z powietrza przy pomocy energii elektrycznej (m.in. w przemyśle aluminiowym) oraz konstruktor kondensatorów wysokiego napięcia (50 tys. woltów). W latach 1912-1922 szef katedry chemii fizycznej i elektrochemii technicznej Politechniki Lwowskiej; projektant aparatury chemicznej oraz autor licznych patentów m.in. na oddzielanie ropy naftowej. Od 1921 r. profesor zwyczajny technologii chemii nieorganicznej i elektrochemii technicznej na tejże uczelni, uhonorowany także tytułem doktora honoris causa. Po odzyskaniu przez kraj niepodległości i objęciu części Górnego Śląska, w 1922 r. mianowany dyrektorem kombinatu związków azotowych w Chorzowie, gdzie wprowadza liczne udoskonalenia, dzięki którym produkcja azotniaku i karbidu została wielokrotnie powiększona i rozszerzona m.in. o amoniak, kwas azotowy, azotan amonu i saletrzak. W latach 1926-1939 prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. W latach 1927-1930 inicjator i budowniczy PFZA w Mościcach – zachodniej dzielnicy Tarnowa. Fabryki, która od ponad ośmiu dekad pełni rolę miastotwórczą, aktywnie wspierając działania i inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnej społeczności, mając tym samym ogromny wkład w rozwój kultury, edukacji oraz sportu w naszym regionie. Budowniczy polskiego przemysłu. Autor ponad 60 prac naukowych i ponad 40 patentów zarówno polskich, jak i zagranicznych.

Eugeniusz Kwiatkowski (ur. 30 grudnia 1888, zm. 22 sierpnia 1974) – menadżer, polityk, minister skarbu i handlu oraz wicepremier Polski w dobie II Rzeczypospolitej, ale przede wszystkim śmiały wizjoner dopatrujący się celu egzystencji Polski, jako niepodległego państwa, w jego rozwoju gospodarczym.

W latach 1926-1930 minister przemysłu i handlu w rządach: Kazimierza Bartla, Józefa Piłsudskiego, Kazimierza Świtalskiego i Walezego Sławka. Jako minister znacząco przyczynił się do rozwoju gospodarki morskiej i rozbudowy portu w Gdyni, był także współtwórcą koncepcji budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego.

W okresie 1931-1935 dyrektor Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Mościcach, a po połączeniu tegoż przedsiębiorstwa z Państwową Fabryką Związków Azotowych w Chorzowie – co nastąpiło w 1933 r. – dyrektor Zjednoczonych Fabryk Związków Azotowych. W 1935 r. otrzymał i przyjął nominację na stanowisko wicepremiera i ministra skarbu, które pełnił do 1939 r. Po zakończeniu II wojny światowej, tj. w latach 1945-1949 kierownik Delegatury Rządu do Spraw Odbudowy Wybrzeża. W okresie 1947-1952 ponownie poseł do Sejmu Rzeczypospolitej.

Lucyna Bielatowicz

Bibliografia

Opracowania:
1. Budzik M, Rezydencja, Kraków 2012.

Czasopisma:

1. Bielatowicz L., Azoty Tarnów gościły wnuczkę Eugeniusza Kwiatkowskiego, „Tarnowskie Azoty” 2012, nr 4.

2. Bielatowicz L., Ignacy Mościcki, „Tarnowskie Azoty” 2011, nr 8.

3. Bielatowicz L., Program na miarę jubileuszu, „Tarnowskie Azoty” 2012, nr 9.

4. Pomnik Eugeniusza Kwiatkowskiego, „Tarnowskie Azoty” 2012, nr 10.

Strony internetowe:

1. Bielatowicz L., Pomnik Eugeniusza Kwiatkowskiego, [On-line].
Protokół dostępu: http://www.mmtarnow.com/2012/11/pomnik-eugeniusza-kwiatkowskiego.html. [19.11.2012 r.].

 Fotografie

1. Popiersie Eugeniusza Kwiatkowskiego – Archiwum Grupy Azoty S.A. (fot. Paweł Topolski).
2. Popiersie Ignacego Mościckiego – Archiwum Grupy Azoty S.A. (fot. Paweł Topolski).