Pomnik obrońców szkoły w Radłowie
Pomnik obrońców szkoły w Radłowie stoi się na skwerze znajdującym się przy skrzyżowaniu ulic Biskupskiej z Poległych. Ma formę dwóch brył, ustawionych na schodkowym cokole, ze szczeliną pośrodku tworzącą krzyż. Między bryłami zamontowany jest metalowy orzeł wojsk lądowych RP, a poniżej metalowa tablica z napisem:
„W HOŁDZIE/ OBROŃCOM OJCZYZNY/ BOHATERSKIM OFICEROM I ŻOŁNIERZOM/ 21 DYWIZJI PIECHOTY GÓRSKIEJ/ I 6 DYWIZJI PIECHOTY/ POLEGŁYM W WALKACH NA ZIEMI RADŁOWSKIEJ/ 7 I 8 WRZEŚNIA 1939 ROKU/ ODRZUCILI NIEMIECKIE WEZWANIE DO PODDANIA SIĘ/ BRONILI RADŁOWSKIEJ SZKOŁY/ DO OSTATNIEGO TCHU I NABOJU/ CZEŚĆ ICH PAMIĘCI/ RODACY 2003”.
Całość została wykonana z betonu i obłożona płytami marmurowymi.
Pomnik stoi w miejscu spalonej przez Niemców w 1939 r. szkoły. W czasie zaciętych walk o przeprawę przez Dunajec niewielka ilość polskich żołnierzy zabarykadowała się w miejscowym budynku szkoły blokując wylot drogi z rynku w kierunku Biskupic Radłowskich. Ich heroiczna walka umożliwiła przeprawę wycofującym oddziałom polskim. Niemcy wzywali broniących się do kapitulacji, jednak gdy wezwania te nie dały efektu spalili budynek przy pomocy miotaczy ognia wraz z polskimi żołnierzami.
Idea budowy pomnika została zrealizowana dzięki Społecznemu Komitetowi Budowy Pomnika Bohaterów Września 1939 r. w Radłowie. Zebranie założycielskie tejże organizacji odbyło się 29 stycznia 2002 r., natomiast formalna rejestracja nastąpiła 29 kwietnia tego samego roku. Przewodniczącym komitetu został Roman Kucharski. Za cele statutowe komitetu uznano oprócz budowy pomnika, opiekę nad innymi miejscami pamięci narodowej na Ziemi Radłowskiej oraz kultywowanie pamięci o wydarzeniach z 7 i 8 września 1939 r. na tym terenie.
Kamień
węgielny pod budowę pomnika wmurowano dnia 8 września 2002 r. podczas
uroczystości rocznicowych. Budowa ruszyła w czerwcu 2003 r. Pomnik
wybudowano według pomysłu plastycznego Kazimierza Jurkiewicza – plastyka
z Tarnowa, natomiast projekt techniczny został wykonany przez inż.
Mariusza Ździebko. Wykonawcą była firma ZWRI z Tarnowa , prace
kamieniarskie wykonała KOLPI z Bochni. Prace zostały sfinansowane przez
Gminę Radłów, dotację Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, osoby
prywatne w tym rodziny żołnierzy poległych w bitwie radłowskiej,
arcybiskupa Józefa Kowalczyka, prof. Franciszka Ziejkę. Odsłonięcie
pomnika odbyło się 7 września 2003 r.
Jarosław Zbrożek
Bibliografia
Opracowania:
1. Pomniki i Miejsca pamięci Narodowej. Przewodnik cz. I, PTTK, Tarnów 2006.
2. Trytek J., Przysięgę złożoną ojczyźnie wypełnili... Bitwa Radłowska 7-8 września 1939 roku, Tarnów 2009.
Strony internetowe:
1. Miejsca pamięci narodowej. Radłów - pomnik obrońców radłowskiej szkoły
Protokół dostępu: http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/index.php/malopolskie/545-radlow-pomnik-obroncow-radlowskiej-szkoly [9.02.2021 r.].
1. Pomnik obrońców szkoły w Radłowie – zbiór (fot. Maciej Małozięć).