Wojciech Bandrowski (1808?-1870) – burmistrz miasta Tarnowa 1867-1870

Wojciech Bandrowski był pierwszym burmistrzem Tarnowa w czasach autonomii galicyjskiej. Jednak informacje o jego życiu prywatnym oraz sprzed czasu zajmowania urzędu burmistrza Tarnowa są bardzo skąpe.

Wiadomo, że prawdopodobnie urodził się w 1808 r. we wsi Myta w Powiecie Turczańskim, w obecnym obwodzie lwowskim. W 1836 r. uzyskał doktorat na Uniwersytecie w Wiedniu. Z wykształcenia był prawnikiem. W Tarnowie prowadził działalność adwokacką co najmniej od 1844 r. Wchodził w skład komitetu redakcyjnego pierwszego tarnowskiego czasopisma „Zgoda” wydawanego w latach 1848-49. 

W dniu 9 maja 1867 r., na posiedzeniu Rady Miejskiej, Wojciech Bandrowski został wybrany na pierwszego autonomicznego burmistrza Tarnowa. Poparło go 24 z 35 radnych. Jego zastępcą został Klemens Rutowski. 

Tarnów w owym czasie mierzył się z permanentnym deficytem budżetowym i brakiem możliwości jego pokrycia. W związku z powyższym działania inwestycyjne nie mogły być rozległe.  Z ważniejszych inwestycji za kadencji burmistrza Bandrowskiego należy wymienić: zakończenie tworzenia Parku Strzeleckiego (budowa 2 bram, ogrodzenia i studni), wzmocnienie brzegów potoku Wątok, nadbudowę piętra budynku tzw. propinacji przy ul. Krakowskiej 5, drobne remonty i przeróbki tarnowskiego ratusza oraz powiększenie obszaru Cmentarza Starego. 

Wojciech Bandrowski widział potrzebę regulacji i nadzoru spraw budowlanych Tarnowa. Już w 1867 r. stworzono stanowisko Budowniczego Miejskiego w Tarnowie, którym został Karol Polityński. Interesował się też sprawami dotyczącymi edukacji, spraw społecznych i bezpieczeństwa. To właśnie za jego kadencji zwiększono liczbę policjantów i stróżów nocnych oraz powołano Ochotniczą Straż Pożarną.

Kolej stanowiła ważny element dynamicznego rozwoju XIX-wiecznych miast. W 1856 r. otwarto linię kolejową na trasie Kraków-Dębica (którą w 1861 r. przedłużono do Lwowa), a jednym z przystanków na niej był Tarnów. Zbudowanie dodatkowej trasy w kierunku południowym na Węgry mogło stworzyć z Tarnowa ważny węzeł komunikacyjny tego nowego wtedy środka transportu. Bandrowski stał się gorącym zwolennikiem takiej linii, usilnie zabiegając o jej budowę na cesarskim dworze. Plan ten udało się zrealizować, jednak już po jego śmierci.

12 maja 1870 r. Wojciech Bandrowski ponownie został wybrany na burmistrza Tarnowa, poparło go również 24 z 35 radnych. Wybrano ponownie na jego zastępcę Klemensa Rutowskiego, który jednak wyboru nie przyjął, gdyż sam chciał zostać burmistrzem. Ponowne głosowanie wyłoniło Feliksa Jarockiego na nowego zastępcę burmistrza Tarnowa.

Wojciech Bandrowski zmarł 25 sierpnia 1870 r. Przyczyną śmierci była choroba nerek. Burmistrz dość często opuszczał posiedzenia rady miejskiej w ostatnim okresie życia, być może właśnie z przyczyn zdrowotnych. 27 sierpnia odbył się jego pogrzeb na Starym Cmentarzu w Tarnowie, który odprawił biskup tarnowski Józef Alojzy Pukalski. W sierpniu 1887 r. nad jego grobem wmurowana została marmurowa tablica o następującej treści:

„D. O. M.
Cieniom
śp. Dra Wojciecha Bandrowskiego
Adwokata krajowego i Burmistrza miasta Tarnowa
zmarłego 25 sierpnia 1870 r.
w 62gim roku życia
Rada Miejska”.

Stąd właśnie można wywnioskować prawdopodobny rok urodzenia Bandrowskiego. Fakt śmierci w 62. roku życia potwierdzają również księgi metrykalne.

Do dnia dzisiejszego grób i oryginalna tablica się nie zachowały. W 2018 r. znany tarnowski historyk i badacz dziejów Cmentarza Starego w Tarnowie Antoni Sypek w imieniu Komitetu Opieki nad Starym Cmentarzem zwrócił się do Miejskiego Zarządu Cmentarzy o ponowne ufundowanie pamiątkowej tablicy i umieszczenie jej w pobliżu grobu Wojciecha Bandrowskiego. Ustalono w wyniku kwerendy akt dostępnych w Miejskim Zarządzie Cmentarzy miejsce pochówku Wojciecha Bandrowskiego. To najprawdopodobniej pas II nr 51.  Zarząd Cmentarzy w Tarnowie przychylił się do wniosku i zamieszczono w/w tablicę na murze cmentarnym oraz krótką notkę biograficzną o Burmistrzu.
Wojciech Bandrowski pozostał do końca życia kawalerem. Fakt ten zapewne jest powodem tak małej wiedzy o nim jak również nie zachowania się jego grobu do naszych czasów.

Był odznaczony Papieskim Orderem Świętego Grzegorza. Order Świętego Grzegorza Wielkiego jest jednym z pięciu rycerskich orderów papieskich i najwyższym odznaczeniem nadawanym osobom świeckim (nawet innowiercom), za szczególne zasługi dla Kościoła katolickiego. Nie wiadomo za co otrzymał to odznaczenie.

W 1875 r. jedną z ulic w centrum Tarnowa nazwano imieniem Wojciech Bandrowskiego i nigdy jej nazwa nie została zmieniona.

Jarosław Zbrożek 

Bibliografia

Dokumenty:
1. Księgi metrykalne mortuorum Parafii Katedralnej w Tarnowie, MT III 1C, 17, 1858 - 1902 ITEM.
2. Protokoły posiedzeń rady miejskiej z lat 1867-70.

Opracowania:
1. Filip P., Poczet Burmistrzów Tarnowa 1867-1939, Tarnów 2010.
2. Leniek J., Herzig F., Leśniak F., Dzieje Miasta Tarnowa, Tarnów 1911.
3. Sawczyk B., Sąsiadowicz M., Stańczyk E., Ocalić od zapomnienia … Patroni tarnowskich ulic, Tarnów 2003.

Czasopisma:
1. Szematyzmy Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim z lat 1844-70.
2. „Unia” 1887, nr 16.

Strony internetowe:
1. Bibliografia Estreichera, Bibliografia XIX wieku.
Protokół dostępu: https://www.estreicher.uj.edu.pl/xixwieku/indeks/wpis/?id=50609&offset=0&index=5 [15.11.2021 r.].

Fotografie

1. Wojciech Bandrowski (Leniek J., Herzig F., Leśniak F., Dzieje Miasta Tarnowa, Tarnów 1911).
2. Tablica nad grobem Wojciecha Bandrowskiego ufundowana w 2018 r. (fot. Jarosław Zbrożek).