MOJE MIASTO TARNÓW – MÓJ POWIAT TARNOWSKI

Wilhelm Müldner urodził się 24 kwietnia 1841 r. w Krakowie jako syn Józefa Müldnera (znanego krakowskiego kupca) i Wilheminy z domu Lierhamer. Po ukończeniu niższego gimnazjum kontynuował naukę w dwuletniej szkole techniczno-kupieckiej przygotowując się do zawodu. Następnie praktykował w różnych przedsiębiorstwach handlowych. Po wybuchu powstania styczniowego w 1863 r. wstąpił w szeregi powstańców. Brał udział w bitwach pod Miechowem, Grochowiskami oraz Opatowem. Po bitwie pod Opatowem został wzięty do niewoli [1] i zesłany na Sybir, spędził tam dwa lata. Z niewoli wracał pieszo pod przybranym nazwiskiem Nieckowski (spolszczenie niem. nazwiska Müldner; mulde=niecka). Osiadł w Krakowie, postanowił zostać kupcem i kontynuował praktykę w Dreźnie.

Maria Dziuban urodziła się 26 maja 1892 r. w Ostruszy jako córka Stanisława i Pauliny z Mruków. Pochodziła z rodziny nauczycielskiej. Szkołę ludową ukończyła w Ciężkowicach, następnie III i IV klasę szkoły wydziałowej w Nowym Sączu. W 1911 r. ukończyła seminarium nauczycielskie Krakowie oraz w 1913 r. uzyskała dyplom dla nauczycieli szkół ludowych.

Teodor Szypuła urodził  się  9 lutego 1861 r. w Krakowie jako syn Karola i Barbary z Malisków. Ukończył szkołę wydziałową, kurs przygotowawczy  oraz  seminarium nauczycielskie w Tarnowie. 18 lutego 1883 r. uzyskał uprawnienia do nauczania w szkole pospolitej, a  1 marca 1885 r. w szkole wydziałowej.

Jan Witold Rogoyski herbu Brochwicz urodził się 3 czerwca 1841 r. w Lubli (obecnie woj. podkarpackie) jako syn Jędrzeja i Aleksandry z Niesiołowskich. Był jedynakiem. Pierwszym etapem jego edukacji była nauka domowa. Następnie w latach 1849-51 uczęszczał do tarnowskiego gimnazjum, a w latach 1851-52 uczył się we Lwowie. W grudniu 1852 r., zgodnie z wolą ojca, rozpoczął naukę w Cesarskiej Akademii Wojennej w Hainburgu koło Preszburga (Bratysławy), a następnie uczył się w szkole kadetów w Łobzowie pod Krakowem. W 1859 r. Rogoyski otrzymał stopień porucznika inżynierii wojskowej i przydział do pułku stacjonującego na Węgrzech.

  Kamienna figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem przy ulicy Tuchowskiej 25 ustawiona jest na kamiennym postumencie, nakryta metalowym baldachimem. Została ufundowana przez Sebastiana i Katarzyną Wielgusów na początku XX wieku, wykonał ją znany tarnowski kamieniarz Paweł Musiał. Pierwotnie była otoczona drewnianym płotkiem. Około 2000 r. została gruntownie odnowiona. W 2016 r. figura została uszkodzona w wyniku wypadku samochodowego. Jarosław Zbrożek Lokalizacja   Galeria 2014 r. – (kliknij tutaj) – fot. Jarosław Zbrożek. Bibliografia Opracowania: 1. Kapliczki, figury i krzyże przydrożne na terenie Diecezji Tarnowskiej - tekst, red. J. Rzepa, Tarnów 1983.

Franciszek Dziuban urodził się 17 listopada w 1892 r. w Ciężkowicach. Pochodził z rodziny chłopskiej. W 1906 r. ukończył szkołę ludową w Ciężkowicach, a w 1911 r. seminarium nauczycielskie w Tarnowie. Pracował w szkołach ludowych w powiecie mieleckim, między innymi w Dulczy Wielkiej.

    Kamienna figura Najświętszej Panny Marii Niepokalanie Poczętej ustawiona na betonowym postumencie przy ulicy Chopina 15 została ufundowana przez Michała i Apolonię Mondlów w 1890 r.    Figurę oraz postument gruntownie odnowiono w 1982 r., jest to miejsce przy którym odbywają się co roku nabożeństwa majowe. Jarosław Zbrożek Lokalizacja   Galeria 2014 r. – (kliknij tutaj) – fot. Jarosław Zbrożek. Bibliografia Opracowania: 1. Kapliczki, figury i krzyże przydrożne na terenie Diecezji Tarnowskiej - tekst, red. J. Rzepa, Tarnów 1983.

Figura św. Floriana w Żabnie, znajduje się w południowo-wschodniej części Rynku. Jest ustawiona na wysokim cokole, nakryta metalowym baldachimem zwieńczonym krzyżem, całość została wykonana z kamienia i mierzy ok. 3 metrów wysokości.

Za sprawą funkcjonującego w mieście Seminarium Duchownego, swoje losy z Tarnowem, na dłuższy bądź krótszy czas wiązało wielu późniejszych kapłanów, również tych którzy odegrali istotną rolę w życiu Kościoła lokalnego, powszechnego, ale i nie tylko. Jedną z takich postaci był Włodzimierz Dionizy Ledóchowski (Halka-Ledóchowski).

Mieszkańcy Brzozowej tak jak i większości innych wsi galicyjskich nie odżywiali się zbyt dobrze. Nie zwracali uwagi na jakość potraw, a skupiali się raczej na tym, aby posiłek był syty. Przyczyn takiego stanu rzeczy można upatrywać przede wszystkim w ubóstwie w jakim im przyszło żyć. Brzozowianom trudno było sobie pozwolić nie tylko na potrawy mięsne, ale nawet na produkty pochodzenia zwierzęcego. Jeżeli chłop posiadał w gospodarstwie bydło rogate, to pod dostatkiem miał jedynie mleka i masła, mięso zaś oddawane było zazwyczaj na sprzedaż. Podobnie, jeśli chowano drób, zarówno mięso jak i jaja przeznaczano na handel. Wyjątek stanowiły niedziele, najważniejsze święta kościelne oraz najważniejsze uroczystości rodzinne takie jak wesela. Wtedy na stole chłopskim gościł np. rosół, pierogi czy dania mięsne. Na co dzień zaś przygotowywano posiłki z ziemniaków, roślin strączkowych, kapusty, owoców, zbóż, czyli generalnie tego, co dostępne było we własnym ogródku. Mieszkańcom wsi

Z chwilą wejścia w posiadanie Tarnowa Małego i Tarnowa Wielkiego, Spicymir Leliwita zaczął oglądać się bacznie za miejscem budowy swojej rodowej siedziby. Najpierw zabiegał u króla Władysława Łokietka o lokację tych osad jako wsi na prawie niemieckim, co się stało 27 listopada 1328 r., a następnie o lokację Tarnowa Wielkiego już jako miasta na prawie magdeburskim 7 marca 1330 r. Wiele w tym względzie pomogły mu pełnione najwyższe funkcje w państwie polskim: wojewody krakowskiego (1320), a później kasztelana krakowskiego (1331). Utworzenie ośrodka miejskiego na tym właśnie terenie nie było dziełem przypadku, lecz wynikało z mądrej i dalekowzrocznej polityki.

Dawny budynek ratusza w Żabnie stoi w północnej części Rynku tuż obok kościoła parafialnego. Jest to budynek neoklasycystyczny, murowany z cegły, piętrowy, jego fasada jest pięcioosiowa, nakryta tympanonem z wieżyczką zegarową. Wejście jest umiejscowione centralnie i poprzedzone podestem z dwoma biegami schodów.

Pożary towarzyszyły ludzkości od początków jej istnienia. W regionie tarnowskim na przestrzeni dziejów zdarzały się duże pożary trawiące większą część zabudowy miast czy wsi. Jednym z takich pożarów był pożar Żabna w 1888 r., który wybuchł 20 kwietnia w jednej ze stodół w okolicach dzisiejszej ul. Tarnowskiej. Ogień, z powodu silnego wiatru oraz wysuszonego pokrycia dachowego (strzechy, gonty), rozszerzał się dość szybko. Akcja gaśnicza była prowadzona chaotycznie, brak było odpowiedniego sprzętu gaśniczego, a ludność okolicznych wsi z nieznanych przyczyn nie udzieliła pomocy płonącemu miastu.

Kapliczka św. Władysława przy ulicy Braci Saków powstała na przełomie XVIII i XIX wieku. Prawdopodobnie została wzniesiona w 1796 r. Wymurowano ją z cegły na kwadratowym kamiennym cokole i nakryto namiotowym blaszanym dachem. We wnęce stoi drewniana rzeźba św. Władysława z przełomu XVIII i XIX wieku. Jarosław Zbrożek

Ulica św. Ducha biegnie od ulicy Targowej w kierunku południowym i wychodzi na plac gen. Józefa Bema popularnie zwanego „Burkiem”. W 1796 r. była już widoczna na planie Tarnowa autorstwa Franza von Grottgera. Wówczas jej zachodnia strona posiadała zabudowę drewnianą jak i murowaną, natomiast wschodnia jej część była niezabudowana tworząc zaplecza budynków stojących na ulicy Targowej.

Ulica św. Anny biegnie od ulicy Targowej w kierunku południowym do ulicy Bema. W 1796 r. była już widoczna na planie Tarnowa autorstwa Franza von Grottgera. Wówczas jej wschodnia strona posiadała luźną zabudowę, natomiast zachodnia jej część była zupełnie niezabudowana.

Na ulicy Krakowskiej po obu jej stronach począwszy od placu Sobieskiego aż po ulicę Bandrowskiego, zasadzono kosztem miasta sto kilkadziesiąt akacyi. Wdzięczni jesteśmy zarządowi gminy, że uczynił krok ku upiększaniu miasta, ale wyznać musimy, że nas to działanie niezupełnie zadowala. Drzewka sprowadzono bowiem aż z Czech. No trudno, w ogrodzie miejskim nie ma zapasu, więc należy je w obcem miejscu zakupić. Ale zakupiono drzewka zbyt młode, które śmiało mogłyby jeszcze 2-3 lat pozostać w szkółce drzewek pod opieką ogrodnika, któryby koronom nadał piękne kształty. Pnie znowu zasadzonych drzewek są niższe i wyższe a przeważa ilość krzywych co nie sprawia przyjemnego widoku [1] .

Historia kościoła pw. św. Stanisława w Skrzyszowie sięga XIV wieku. Obecny budynek świątyni pochodzi z roku 1517,  jego fundatorem był Jan Amor Tarnowski, natomiast budowniczym Jan z Czchowa.

Neogotycki kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej w Szynwałdzie, którego architektem był  Adolf Juliusz Stapf powstał w latach 1911-18, w miejscu drewnianej świątyni z XVI wieku.

Kapliczka przy ulicy Lwowskiej 136 powstała w II połowie XIX wieku. Jej fundatorem był Walenty Sadkowski. Zbudowano ją na rzucie prostokąta, z cegły. Jej trójspadowy dach pokryto blachą. Elewacja kapliczki jest tynkowana i zwieńczona gzymsem, natomiast narożniki zaakcentowane są lizenami. Wejście oraz otwory okienne zostały zamknięte arkadowo. W środku znajduje się XIX-wieczna rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Jarosław Zbrożek

Ulica Najświętszej Marii Panny jest przedłużeniem ulicy Targowej w kierunku ulicy Narutowicza. W średniowiecznym Tarnowie była jednym z ważniejszych ciągów komunikacyjnych, stanowiła odcinek dawnego traktu w kierunku zamku. W 1567 r. została wybrukowana. W XVIII wieku straciła na znaczeniu w związku z nowo powstałym układem komunikacyjnym Tarnowa. 

Kapliczka przy ulicy Nowodąbrowskiej powstała na przełomie XIX i XX wieku. Zbudowano ją na rzucie kwadratu, z cegły, pokryto blachą. Od frontu otwarta arkadą o łuku segmentowym wspartą na dwóch kolumnach. Wewnątrz znajduje się obraz Maryi Panny Nieustającej Pomocy oraz mała figurka Najświętszej Panny Maryi Niepokalanie Poczętej. Jarosław Zbrożek

Tadeusz Zwisłocki urodził się 15 maja 1889 r. w Czerniowcach. Po skończeniu studiów i uzyskaniu stopnia doktora, na Wydziale Chemicznym Uniwersytetu Lwowskiego objął asystenturę w Katedrze Chemii Lekarskiej. W 1914 r. rozpoczął działalność w Związku Walki Czynnej oraz w Związku Strzeleckim. Był aktywnym działaczem wśród niepodległościowej inteligencji lwowskiej.

Kapliczka przy ulicy Krakowskiej 41 (obok kościoła Księży Misjonarzy) powstała około połowy XIX wieku w stylu późnoklasycystycznym. Jest zbudowana na rzucie prostokąta, z cegły, kryta dachówką oraz częściowo blachą. Od frontu znajduje się prostokątna wnęka ujęta parą kolumn w której znajduje się figurka Najświętszej Maryi Panny prowadzącej Dzieciątko. Jarosław Zbrożek

Romuald Wowkonowicz urodził się 14 stycznia 1884 r. w Samborze jako syn Franciszka Romualda i Julii z domu Frey. Po ukończeniu studiów, na Politechnice Lwowskiej i uzyskaniu tytułu inżyniera-technika rozpoczął pracę zawodową w Gazowni Lwowskiej.

20 grudnia Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego ogłosiła komunikat w sprawie wykazu czasopism naukowych wraz z liczbą punktów przyznawanych za publikacje w tych czasopismach. W załączonym do komunikatu wykazie znalazł się periodyk „Tarnowskie Studia Historyczne”, wydawany przez Tarnowski Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego, przy współpracy m.in. ze Starostwem Powiatowym w Tarnowie i Muzeum Okręgowym w Tarnowie.

W tarnowskich księgarniach pojawiła się kolejna wartościowa pozycja wydawnicza z zakresu historii regionu – „Ofiary Golgoty Wschodu – zamordowani Synowie ziemi tarnowskiej, bocheńskiej, brzeskiej, dąbrowskiej i dębickiej” autorstwa dra Czesława Sterkowicza [1] .  Książka, omawiająca los Polaków pod okupacją radziecką oraz walkę narodu polskiego o prawdę zbrodni katyńskiej, stanowi długo oczekiwaną pozycję na regionalnym rynku edytorskim, wpisując się tym samym w nurt literatury katyńskiej.